تفسیر :
بِسم‌ِ اللّه‌ِ الرَّحمن‌ِ الرَّحِیم‌ِ
ن وَ القَلَم‌ِ وَ ما یَسطُرُون‌َ «1»
ن از رموز قرآنی است که مکرر گفته‌ایم بین خدا و رسول است و اعتباری بگفتار مفسرین نیست که بعضی گفتند: مراد ماهی است چون یکی از اسامی ماهی نون است چنانچه در قضیه یونس میفرماید: وَ ذَا النُّون‌ِ إِذ ذَهَب‌َ مُغاضِباً . الایه انبیاء آیه 87.
در جای دیگر میفرماید: فَالتَقَمَه‌ُ الحُوت‌ُ وَ هُوَ مُلِیم‌ٌ و الصافات آیه 142. و حوت همان نون است، و گفتند: مراد آن ماهی است که زمین بر روی او قرار گرفته لکن اینکه از اصل مدرک ندارد بلکه بالحس و الوجدان خلاف آن معلوم است بعلاوه ماهی را در کتاب نون مینویسند چنانچه در آیه است نه ن که حرف تنها است. بعضی گفتند:
مراد مدادی است از نور که قلم در لوح ثبت میکند و بر طبقش اخباری نقل میکنند بانحاء مختلف که از فهم ما دور است.
جلد 17 - صفحه 121
وَ القَلَم‌ِ و او قسم است که خدا قسم میخورد بقلم و قلم قلم قدرت است که در لوح محفوظ آنچه واقع میشود و قابل تغییر نیست و لوح محو و اثبات که علمش مختص بذات اقدس حق است چنانچه میفرماید: یَمحُوا اللّه‌ُ ما یَشاءُ وَ یُثبِت‌ُ وَ عِندَه‌ُ أُم‌ُّ الکِتاب‌ِ رعد آیه 39 ثبت میفرماید:
وَ ما یَسطُرُون‌َ عطف به و القلم است که خداوند قسم یاد میکند بما یسطرون که ملائکه کتبه اعمال عباد را مینویسند در نامه عمل نیک و بد را و فردای قیامت بدست صاحبش میدهند و نزد ملائکه آنچه تقدیر شده از نعم و بلیات ثبت میکنند که بنده باید در نعم شکر کند و در بلا صبر که یکی از سؤالات قیامت همین است که در نعمتهای من شکر گزار بودی و در بلیات صبر داشتی یا نه!- و مراتب شکر و صبر را مکرر بیان کرده‌ایم. اما شکر سه قسم است شکر زبانی که گفتن الحمد للّه و نحوه، و شکر عملی سجده شکر و عبادتی در مقابل اینکه نعمت بجا آوردن، و شکر قلبی که بداند از جانب خدا است نه اسباب و وسائط و اینکه و آن و قدردان نعمت باشد.
و مراتب صبر هم بسیار است بداند عین صلاح است و راضی باشد بقضای الهی و تدارک کند بتوبه و اعمال صالحه اگر در اثر نافرمانی باشد شکر موجب زیادتی میشود و صبر اجر بدون حساب چنانچه میفرماید: وَ إِذ تَأَذَّن‌َ رَبُّکُم لَئِن شَکَرتُم لَأَزِیدَنَّکُم وَ لَئِن کَفَرتُم إِن‌َّ عَذابِی لَشَدِیدٌ ابراهیم آیه 7، و میفرماید: إِنَّما یُوَفَّی الصّابِرُون‌َ أَجرَهُم بِغَیرِ حِساب‌ٍ زمر آیه 13. و بالجمله چیزی از قلم الهی نمیافتد و چیزی در نامه فرو- گزار نمیشود.
تنبیه: یکی از تفضلات الهی کتابت است که بتوسط قلم بر صفحه کتاب ثبت میشود که گفتند: انسان دو نحوه میتواند بیان ما فی الضمیر کند بیان اللسان بزبان و اشاره برای نزدیک که بشنوند و مشاهده کنند، و بیان البنان که بدست یا قلم کتابت کند و بهمین کتابت احکام دین باقی میماند و قرآن محفوظ میشود و اخبار اهل بیت بدست میآید کتبی که علماء اعلام مثل کافی من لا یحضره الفقیه تهذیب استبصار، کتب عقائد و احکام کتاب بحار وسائل وافی جواهر ریاض، کتب اخلاقی و غیر اینها تمام بتوسط
جلد 17 - صفحه 122
قلم در دسترس ما گذاشته شده و ممکن است ما یسطرون شامل جمیع اینها باشد.
تفسیر از اطیب البیان
سلام. وقت بخیر.
درباره این سایت